Tự động hóa trong sản xuất dệt may là gì?

 

Tự động hóa trong sản xuất dệt may là quá trình ứng dụng các công nghệ, thiết bị và hệ thống điều khiển tự động vào các công đoạn sản xuất như thiết kế, cắt, may, kiểm tra chất lượng và đóng gói nhằm thay thế hoặc hỗ trợ con người trong việc thực hiện các thao tác lặp đi lặp lại, đòi hỏi độ chính xác cao hoặc tốn nhiều thời gian.
 

Tự động hóa giúp nâng cao năng suất, giảm sai sót, tối ưu chi phí sản xuất và tạo ra sản phẩm có chất lượng đồng đều hơn, góp phần hiện đại hóa ngành dệt may trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và chuyển đổi số mạnh mẽ.
 

Lợi ích quan trọng của tự động hóa trong sản xuất dệt may

Một số lợi ích bạn cần biết khi tự động hóa sản xuất ngành may mặc:
 

1. Tăng năng suất lao động

 

Tự động hóa giúp tăng năng suất lao động một cách đáng kể. Những thiết bị tự động như máy cắt vải CNC, máy may tự động, dây chuyền đóng gói thông minh có thể làm việc liên tục trong thời gian dài mà không bị gián đoạn, từ đó rút ngắn thời gian sản xuất và tăng số lượng sản phẩm hoàn thành mỗi ngày. Điều này đặc biệt quan trọng trong ngành đòi hỏi sản xuất theo đơn hàng lớn, thời gian giao hàng ngắn như dệt may.

Các doanh nghiệp khi tích cực đổi mới công nghệ thường ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể về năng suất. Theo số liệu từ Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS), hiệu quả sản xuất có thể được nâng cao từ 30–50% nhờ ứng dụng thiết bị tự động hóa. Điển hình, Vinatex đã sử dụng máy cắt vải tự động trong quy trình sản xuất, giúp rút ngắn thời gian thao tác và nâng cao tốc độ sản xuất so với phương pháp truyền thống.
 

2. Giảm chi phí vận hành, tiết kiệm nguyên liệu

 

Nhờ khả năng tính toán chính xác và vận hành ổn định của máy móc, lượng nguyên liệu bị hao hụt trong quá trình cắt, may hay xử lý sản phẩm được giảm thiểu tối đa. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng tiết kiệm chi phí nhân công cho các công đoạn lặp lại và có thể tái phân bổ nguồn lực sang các khâu có giá trị cao hơn.

Theo UNIDO, việc ứng dụng robot và máy móc tự động có thể giúp cắt giảm chi phí sản xuất từ 15–20%. Một doanh nghiệp tại Việt Nam đã thay thế lao động bằng robot trong khâu hàn, không chỉ giảm chi phí nhân công mà còn đẩy nhanh tiến độ sản xuất.
 

3. Nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm sai sót

 

Các hệ thống kiểm tra tự động bằng cảm biến, camera AI có thể phát hiện lỗi sớm ngay trong quá trình sản xuất, từ đó hạn chế sản phẩm lỗi lọt ra thị trường. Đồng thời, máy móc đảm bảo độ chính xác và đồng nhất giữa các sản phẩm, giúp thương hiệu duy trì uy tín về chất lượng.

Ứng dụng các công nghệ tiên tiến như CAD/CAM và hệ thống kiểm soát tự động giúp giảm đáng kể sai sót trong quá trình sản xuất. Theo Bộ Công Thương, tỷ lệ lỗi sản phẩm ở các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ tiên tiến thấp hơn 20–30% so với các doanh nghiệp làm thủ công. TAL Apparel là một ví dụ thành công khi sử dụng công nghệ thiết kế và sản xuất số hóa nhằm kiểm soát chất lượng tốt hơn.
 

 

4. Giảm phụ thuộc vào lao động thủ công

Một mặt tích cực khác là giảm sự phụ thuộc vào lao động thủ công, đặc biệt là trong bối cảnh thiếu hụt lao động phổ thông tại nhiều địa phương. Tự động hóa giúp doanh nghiệp duy trì ổn định sản xuất ngay cả khi nhân lực biến động, đồng thời giảm áp lực cho công nhân ở các vị trí đòi hỏi thao tác nặng nhọc hoặc làm việc trong môi trường khắc nghiệt.
 

5. Nâng cao tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế

 

Các khách hàng lớn trên thế giới ngày càng ưu tiên những nhà cung cấp có năng lực sản xuất hiện đại, đảm bảo chất lượng và thời gian giao hàng. Doanh nghiệp dệt may nếu đầu tư vào công nghệ tự động hóa sẽ dễ dàng tiếp cận được các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, đồng thời khẳng định vị thế thương hiệu trên quy mô toàn cầu.

Theo thống kê từ VITAS, các doanh nghiệp áp dụng công nghệ và tự động hóa có tỷ lệ xuất khẩu cao hơn 20–30%. Một số đơn vị đã triển khai hệ thống quản lý sản xuất thông minh, giúp rút ngắn thời gian xử lý đơn hàng và tăng khả năng đáp ứng thị trường đa dạng.
 

Ứng dụng công nghệ tự động hóa trong sản xuất dệt may

Cách ngành dệt may tăng cường tự động hóa trong quy trình sản xuất:
 

1. Thiết kế mẫu mã (CAD/CAM)

 

Nếu như trước đây, việc thiết kế mẫu mã quần áo thường được thực hiện thủ công với giấy và bút, đòi hỏi nhiều thời gian và công sức. Hiện nay, công nghệ CAD/CAM (Computer-Aided Design/Computer-Aided Manufacturing) đã cách mạng hóa hoàn toàn quy trình này.

Hệ thống CAD cho phép nhà thiết kế tạo ra các mẫu thiết kế số hóa với độ chính xác cao, dễ dàng chỉnh sửa và lưu trữ. Các phần mềm chuyên dụng như Optitex, Gerber AccuMark hay Lectra đã trở thành công cụ không thể thiếu trong ngành may mặc. Những phần mềm này cho phép:

• Tạo bản vẽ 3D của trang phục, giúp hình dung sản phẩm cuối cùng trước khi sản xuất
• Điều chỉnh kích thước tự động cho nhiều cỡ số khác nhau
• Tối ưu hóa việc sắp xếp rập trên vải, giảm thiểu lãng phí nguyên liệu
• Mô phỏng cách vải sẽ rũ và ôm vào cơ thể trong các điều kiện khác nhau

Sau khi thiết kế hoàn thành, dữ liệu số hóa được chuyển trực tiếp đến hệ thống CAM để điều khiển máy cắt tự động. Quá trình này đảm bảo độ chính xác tuyệt đối từ thiết kế đến sản xuất, loại bỏ sai sót trong quá trình chuyển đổi thủ công.
 

2. Tự động trong quy trình cắt vải

 

Công đoạn cắt vải hiện đại đã đạt đến trình độ tự động hóa cao với các công nghệ tiên tiến:

Máy cắt laser sử dụng chùm tia laser công suất cao để cắt vải với độ chính xác đến từng milimet. Công nghệ này đặc biệt phù hợp với các loại vải mỏng, dễ cháy xém hoặc có họa tiết phức tạp. Ưu điểm lớn nhất của máy cắt laser là khả năng tạo ra đường cắt sắc nét, không bị sờn rách mép.

Máy cắt CNC (Computer Numerical Control) sử dụng lưỡi dao chuyển động theo hướng dẫn của máy tính. Máy có thể cắt nhiều lớp vải cùng lúc, tăng đáng kể năng suất so với cắt thủ công. Hệ thống CNC hiện đại có thể:

• Cắt đến 200 lớp vải cùng lúc tùy theo độ dày của vải
• Tự động điều chỉnh lực cắt tùy theo loại vải
• Tích hợp hệ thống hút chân không để giữ vải ổn định trong quá trình cắt
• Tự động nhận dạng và đánh dấu các điểm may quan trọng

Các máy cắt tự động này không chỉ nâng cao năng suất mà còn giảm thiểu lãng phí nguyên liệu thông qua các thuật toán sắp xếp rập tối ưu. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc áp dụng công nghệ cắt tự động có thể tiết kiệm đến 10-15% lượng vải so với phương pháp cắt thủ công truyền thống.
 

 

3. Áp dụng công nghệ vào May mặc

Công đoạn may là khâu then chốt trong quy trình sản xuất dệt may và cũng đang được tự động hóa mạnh mẽ:

Máy may tự động đã phát triển vượt bậc với khả năng thực hiện các đường may phức tạp mà không cần sự can thiệp của con người. Các máy may công nghiệp hiện đại được trang bị:

• Hệ thống điều khiển số cho phép lập trình các mẫu đường may
• Cảm biến thông minh để phát hiện đứt chỉ, hết chỉ và tự động điều chỉnh
• Khả năng nhớ và lặp lại các quy trình may phức tạp
• Hệ thống tự động cắt chỉ và nâng chân vịt

Robot hỗ trợ may là xu hướng mới nhất trong ngành may mặc. Các cánh tay robot được thiết kế để xử lý các công đoạn đơn giản như gấp vải, đặt vải vào máy may và lấy sản phẩm ra sau khi hoàn thành. Tại nhiều nhà máy hiện đại, robot còn được sử dụng để thực hiện các công đoạn may đơn giản như đường may thẳng, đính cúc hoặc làm khuy.

Hệ thống may liên hoàn tự động (Automatic Sewing Units) có thể thực hiện toàn bộ quy trình may một bộ phận của quần áo như túi, cổ áo hay tay áo mà không cần sự can thiệp của con người. Những hệ thống này đặc biệt hiệu quả trong sản xuất hàng loạt các sản phẩm tiêu chuẩn như áo thun, áo sơ mi.

Mặc dù vậy, công đoạn may vẫn là lĩnh vực khó tự động hóa hoàn toàn do sự đa dạng và phức tạp của các loại vải. Mô hình kết hợp giữa công nhân và máy móc tự động (collaborative robots hay "cobots") đang được xem là giải pháp tối ưu, nơi máy móc đảm nhận các công việc lặp đi lặp lại, còn con người tập trung vào các công đoạn đòi hỏi kỹ năng và sự linh hoạt cao.
 

4. Kiểm tra chất lượng

 

Kiểm tra chất lượng là công đoạn quan trọng đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn trước khi đến tay người tiêu dùng. Công nghệ tự động hóa đã mang lại những cải tiến đáng kể trong lĩnh vực này:

Hệ thống cảm biến được tích hợp trong suốt dây chuyền sản xuất để giám sát liên tục các thông số kỹ thuật của sản phẩm. Các cảm biến hiện đại có thể phát hiện:

• Độ căng của chỉ may
• Mật độ đường may
• Độ thẳng của đường may
• Khoảng cách giữa các mũi may

Camera AI và hệ thống thị giác máy tính được sử dụng để kiểm tra nhanh chóng và chính xác các lỗi trên bề mặt vải. Những hệ thống này có thể:

• Quét toàn bộ bề mặt vải với tốc độ cao
• Phát hiện các khuyết tật nhỏ như lỗ kim, vết bẩn, sai màu mà mắt thường khó nhận biết
• Phân loại mức độ nghiêm trọng của lỗi và đưa ra quyết định tự động
• Lưu trữ dữ liệu kiểm tra để phân tích và cải thiện quy trình

Thiết bị kiểm tra kích thước tự động sử dụng laser hoặc hệ thống quang học để đo chính xác kích thước của sản phẩm hoàn thiện, đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kích cỡ.

Các công nghệ kiểm tra chất lượng tự động không chỉ nâng cao độ tin cậy mà còn giảm đáng kể thời gian kiểm tra. Một hệ thống camera AI hiện đại có thể kiểm tra hàng trăm sản phẩm trong thời gian một nhân viên kiểm tra chất lượng chỉ có thể kiểm tra được vài sản phẩm.
 

5. Đóng gói và vận chuyển

 

Công đoạn cuối cùng trong quy trình sản xuất dệt may là đóng gói và vận chuyển, nơi tự động hóa cũng đang tạo ra những thay đổi đáng kể:

Dây chuyền đóng gói tự động bao gồm nhiều thiết bị hiện đại như:

• Máy gấp quần áo tự động có thể gấp gọn gàng các loại trang phục khác nhau
• Hệ thống phân loại sản phẩm theo màu sắc, kích cỡ và mẫu mã
• Máy đóng gói và dán nhãn tự động
• Hệ thống kiểm tra trọng lượng và kích thước gói hàng

Xe AGV (Automated Guided Vehicles) đang cách mạng hóa việc vận chuyển nội bộ trong các nhà máy dệt may. Những phương tiện tự hành này:

• Di chuyển dọc theo các tuyến đường được xác định trước hoặc tự tìm đường tối ưu
• Tự động vận chuyển nguyên vật liệu và thành phẩm giữa các công đoạn sản xuất
• Hoạt động 24/7 mà không gặp vấn đề về mệt mỏi
• Tích hợp với hệ thống quản lý kho hàng để tối ưu hóa luồng vật liệu

Hệ thống quản lý kho tự động (Automated Storage and Retrieval System - AS/RS) sử dụng robot và băng chuyền để lưu trữ và lấy hàng một cách hiệu quả. Những hệ thống này giúp tối ưu hóa không gian kho bãi và rút ngắn thời gian tìm kiếm sản phẩm.

Việc ứng dụng các công nghệ tự động trong đóng gói và vận chuyển không chỉ tăng năng suất mà còn giảm thiểu rủi ro hư hỏng sản phẩm do thao tác thủ công không cẩn thận.
 

Thực trạng ứng dụng công nghệ, tự động hóa trong ngành dệt may Việt Nam

 

Trong những năm gần đây, ngành dệt may Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc, góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của nền kinh tế quốc dân. Đây là một trong những lĩnh vực xuất khẩu chủ lực, với kim ngạch cao và tốc độ tăng trưởng liên tục duy trì ở mức ấn tượng. Tính riêng năm 2018, xuất khẩu hàng dệt may đã vượt mốc 36 tỷ USD, chiếm khoảng 14% tổng giá trị xuất khẩu của cả nước. Đặc biệt, Việt Nam lần đầu tiên vươn lên vị trí thứ hai thế giới về quy mô xuất khẩu dệt may, chỉ đứng sau Trung Quốc, và xếp thứ tư toàn cầu về năng lực sản xuất.

Thành công này đến từ việc ngành đã tận dụng hiệu quả các yếu tố thuận lợi như lực lượng lao động dồi dào, tay nghề vững và vị trí địa lý chiến lược trong khu vực. Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, lợi thế nhân công giá rẻ đang dần mất ưu thế, kéo theo nhiều thách thức cần được giải quyết.

Kết quả khảo sát về mức độ sẵn sàng tiếp cận công nghiệp 4.0 cho thấy các doanh nghiệp dệt may Việt Nam vẫn đang ở mức trung bình khá thấp, với điểm trung bình chỉ đạt 2,59/5. Cụ thể:

• Về mức độ tự động hóa: ngành sợi dẫn đầu với 3,3 điểm, tiếp đến là nhuộm (2,9 điểm), ngành may (2,7 điểm) và thấp nhất là ngành dệt (2,2 điểm).
• Về mức độ sẵn sàng: ngành sợi tiếp tục dẫn đầu với 3,02 điểm, ngành may đạt 2,85 điểm, còn ngành nhuộm và dệt lần lượt đạt 2,3 và 2,2 điểm.
• Đối với năng lực quản trị: ngành may có điểm cao nhất là 3,11 điểm, tiếp theo là nhuộm (2,83), sợi (2,61) và dệt (2,46).

Một trong những trở ngại lớn nhất mà các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đang đối mặt là nguồn ngân sách hạn chế dành cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D). Phần lớn các doanh nghiệp, đặc biệt là các đơn vị nhỏ và vừa, có tỷ suất lợi nhuận thấp, quy mô tích lũy chưa đủ mạnh, nên việc đầu tư cho đổi mới công nghệ còn khiêm tốn. Mặc dù một số doanh nghiệp đã có kế hoạch chi tiêu cho R&D hằng năm, nhưng tỷ lệ này vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.

Rõ ràng, phần lớn doanh nghiệp dệt may trong nước vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu trong tiến trình hiện đại hóa và chuyển đổi số. Trong ngắn hạn, họ chủ yếu tập trung vào đầu tư thiết bị tự động hóa nhằm cải thiện năng suất và giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động. Về lâu dài, các doanh nghiệp quy mô lớn, đặc biệt là những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, sẽ dần chuyển sang mô hình quản lý số hóa và tự động hóa sâu rộng nhằm tối ưu hóa chi phí vận hành, giảm sự phụ thuộc vào nhân công và thích ứng tốt hơn với sự suy giảm nguồn lao động trong tương lai.
 

Giải pháp tự động hóa trong sản xuất dệt may từ Intech Group

Một số giải pháp tự động hóa Intech Group cung cấp cho ngành dệt may:
 

1. Hệ thống băng tải treo hàng may mặc – Tối ưu hóa luân chuyển sản phẩm

 

Hệ thống băng tải treo là một giải pháp nổi bật được Intech Group triển khai rộng rãi trong các nhà máy may mặc. Với thiết kế dạng móc treo và đường ray treo trên cao, hệ thống này cho phép luân chuyển bán thành phẩm từ công đoạn này sang công đoạn khác một cách tự động, liên tục và có tổ chức.

Nhờ đó, thời gian di chuyển sản phẩm giữa các tổ, chuyền được rút ngắn, giúp giảm thời gian chờ, tăng tốc độ sản xuất và đảm bảo dòng chảy công việc trơn tru. Ngoài ra, hệ thống còn dễ dàng tích hợp với phần mềm quản lý giúp kiểm soát tiến độ từng sản phẩm trên dây chuyền.
 

2. Các loại băng tải tự động trong dây chuyền may mặc – Linh hoạt và phù hợp nhiều công đoạn

 

Bên cạnh hệ thống treo, Intech Group còn cung cấp đa dạng các loại băng tải mặt bàn, băng tải con lăn, băng tải PVC,… phục vụ cho các khâu như vận chuyển nguyên phụ liệu, đóng gói, kiểm tra hoặc phân loại hàng.

Các băng tải này được thiết kế linh hoạt theo từng công đoạn sản xuất, góp phần giảm sức lao động thủ công, hạn chế sai sót trong khâu vận chuyển và tăng tính đồng bộ trong toàn bộ dây chuyền sản xuất. Đồng thời, hệ thống có thể được tùy chỉnh theo không gian nhà xưởng và đặc thù sản phẩm của từng doanh nghiệp.
 

 

3. Xe tự hành AGV – Tự động hóa vận chuyển nội bộ

Xe tự hành AGV (Automated Guided Vehicle) là một bước tiến trong tự động hóa logistics nội bộ nhà máy. Intech Group cung cấp các mẫu AGV hiện đại có thể tự động vận chuyển nguyên vật liệu, bán thành phẩm và thành phẩm giữa các khu vực sản xuất, kho và đóng gói mà không cần sự điều khiển của con người.

AGV giúp giảm thiểu tai nạn lao động, tối ưu hóa lộ trình vận chuyển và đặc biệt hiệu quả trong các nhà máy có quy mô lớn hoặc hoạt động 24/7. Nhờ sự kết hợp giữa AGV và hệ thống phần mềm quản lý, việc luân chuyển hàng hóa trở nên chính xác và hiệu quả hơn bao giờ hết.
 

4. Hệ thống quản lý kho tự động – Kiểm soát hàng hóa thông minh

Đối với các doanh nghiệp dệt may có quy mô sản xuất lớn, việc kiểm soát tồn kho, nguyên phụ liệu và thành phẩm là một thách thức không nhỏ. Hiểu được điều này, Intech Group cung cấp giải pháp hệ thống quản lý kho tự động (AS/RS) với các tính năng như định vị hàng hóa theo mã vạch, tự động nhập – xuất kho bằng robot, cảnh báo tồn kho tối thiểu và báo cáo thời gian thực.

Hệ thống giúp doanh nghiệp giảm thiểu sai sót trong quản lý kho, tăng tốc độ xử lý đơn hàng và đặc biệt là tiết kiệm diện tích lưu trữ thông qua tối ưu không gian kho.

Tự động hóa trong sản xuất dệt may không chỉ là công cụ hỗ trợ kỹ thuật mà còn là đòn bẩy thúc đẩy ngành công nghiệp này phát triển toàn diện và hiện đại hơn. Việc đầu tư vào công nghệ, máy móc thông minh và hệ thống quản lý tự động sẽ giúp các doanh nghiệp dệt may Việt Nam tăng tốc trong cuộc đua toàn cầu, từng bước xây dựng vị thế vững chắc trên bản đồ dệt may thế giới.

Bài viết liên quan:

• Khám phá Tự động hóa trong sản xuất hóa chất
• Tìm hiểu Tự động hóa trong ngành công nghiệp nặng từ A - Z