Khám phá quy trình sản xuất sữa đạt chuẩn

09-12-2024 260

Quy trình sản xuất sữa đóng vai trò quyết định đến chất lượng và giá trị dinh dưỡng của sản phẩm. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ hiện đại, các nhà máy sản xuất sữa ngày nay đã áp dụng những dây chuyền tiên tiến nhằm đảm bảo mọi công đoạn từ nguyên liệu đầu vào đến thành phẩm đều đạt tiêu chuẩn cao nhất.

Mục lục

Hãy cùng chúng tôi khám phá chi tiết quy trình sản xuất sữa để hiểu rõ hơn về cách những hộp sữa bổ dưỡng đến tay người tiêu dùng.
 

Tổng quan về thị trường sữa hiện nay


Theo báo cáo từ IMARC Group – một trong những công ty nghiên cứu thị trường hàng đầu thế giới chuyên cung cấp các giải pháp chiến lược và nghiên cứu thị trường, ngành sữa Việt Nam dự kiến sẽ đạt tốc độ tăng trưởng khoảng 9,4% trong giai đoạn 2024-2032. Trong khi đó, Statista – công ty nghiên cứu thị trường của Đức – ước tính rằng sản lượng sữa tại Việt Nam sẽ đạt khoảng 2,53 tỷ kg vào năm 2028, với mức tăng trưởng khối lượng khoảng 5% trong năm 2025. Bình quân, mức tiêu thụ sữa trên đầu người ở Việt Nam có thể đạt 20,7 kg vào năm 2024.

Hiện nay, cả nước có hơn 1.700 trại bò sữa với quy mô trung bình khoảng 37,4 con mỗi trại, cùng nhiều trang trại lớn quy mô từ 2.000 đến hàng chục nghìn con. Bên cạnh đó, gần 28.700 hộ gia đình cũng tham gia chăn nuôi bò sữa, góp phần vào sự phát triển của ngành.

Tổng quan về thị trường sữa


Ngành sữa Việt Nam đang ghi nhận sự tham gia của khoảng 200 doanh nghiệp, trong đó có 40 đơn vị chuyên về sản xuất và phân phối. Thị trường phần lớn thuộc về các doanh nghiệp nội địa hàng đầu như Vinamilk, TH True Milk, Nutifood, IDP và Mộc Châu Milk, chiếm khoảng 75% thị phần. Phần còn lại do các doanh nghiệp quốc tế như FrieslandCampina (Hà Lan), Nestlé (Thụy Sĩ), Abbott (Mỹ), Mead Johnson (Mỹ) và Fonterra (New Zealand) nắm giữ.

Để tăng cường vị thế trên thị trường, các doanh nghiệp lớn trong ngành sữa liên tục triển khai các chiến lược phát triển như đầu tư nghiên cứu sản phẩm mới, mở rộng hệ thống phân phối, đẩy mạnh quảng bá thương hiệu, cũng như áp dụng các chính sách giá và chương trình khuyến mãi hấp dẫn. Tuy nhiên, sự phát triển của ngành không chỉ dựa vào nhu cầu tiêu thụ mà còn chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố khác như tình hình kinh tế, tiến bộ công nghệ và các quy định, chính sách liên quan.
 

Quy trình sản xuất sữa của các loại sữa phổ biến 

Quy trình sản xuất sữa, dù là sữa tươi, sữa bột hay các loại sữa đặc biệt khác, đều trải qua nhiều công đoạn để đảm bảo chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm. Dưới đây là một cái nhìn tổng quan về quy trình sản xuất sữa phổ biến:
 
Quy trình sản xuất sữa
 

- Quy trình sản xuất Sữa tươi thanh trùng 


Quy trình sản xuất sữa tươi thanh trùng bao gồm các bước kiểm tra, xử lý và bảo quản để đảm bảo sản phẩm giữ được hương vị tự nhiên cùng giá trị dinh dưỡng. Nguyên liệu đầu vào, gồm sữa bò hoặc sữa dê đạt tiêu chuẩn, được kiểm tra kỹ lưỡng về chất lượng và hàm lượng chất béo. Nếu cần, sẽ tiến hành chuẩn hóa để điều chỉnh hàm lượng chất béo đạt mức yêu cầu.

  • Sữa được đưa qua giai đoạn bài khí nhằm loại bỏ các khí hòa tan, tăng hiệu quả trong quá trình gia nhiệt và bảo toàn hương vị tự nhiên. 
  • Sữa trải qua quy trình đồng hóa, trong đó các hạt cầu mỡ được làm nhỏ lại để cải thiện độ mịn và giúp cơ thể dễ dàng hấp thụ.
  • Giai đoạn quan trọng nhất là thanh trùng. Tại đây, sữa được xử lý ở nhiệt độ 72 – 75°C trong vài giây để tiêu diệt vi sinh vật gây hại và giảm thiểu sự phát triển của các vi sinh vật khác, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và kéo dài thời gian bảo quản. 
  • Sữa được làm lạnh nhanh xuống 4°C để duy trì chất lượng.
  • Sữa được chiết rót và đóng gói trong môi trường vô trùng nhằm tránh tái nhiễm khuẩn, sau đó bảo quản ở điều kiện thích hợp để giữ trọn vẹn hương vị và giá trị dinh dưỡng của sản phẩm.
 
Quy trình sản xuất sữa tươi thanh trùng
 

- Quy trình sản xuất Sữa tươi tiệt trùng


Sữa tươi tiệt trùng được sản xuất thông qua quy trình xử lý ở nhiệt độ rất cao (138-141°C) trong thời gian ngắn từ 2-4 giây, giúp loại bỏ hoàn toàn cả vi khuẩn có lợi và có hại. Sau khi làm lạnh nhanh, sữa được đóng gói trong bao bì đặc biệt để đảm bảo tiệt trùng và duy trì chất lượng sản phẩm.

Quy trình này áp dụng công nghệ UHT (Ultra High Temperature – Nhiệt độ cực cao) và bắt đầu với việc bảo quản nguyên liệu sữa tươi ở 4-6°C. Nguyên liệu được kiểm tra kỹ càng trước khi được đưa qua hệ thống khép kín, tiến hành gia nhiệt sơ bộ ở 75°C để chuẩn bị cho các bước xử lý tiếp theo. Sau khi làm lạnh, sữa được chuyển vào bồn phối trộn để bổ sung các chất dinh dưỡng như vitamin và khoáng chất.

Tiếp đó, sữa được đưa vào hệ thống UHT, nơi nó được gia nhiệt ở nhiệt độ 140°C trong thời gian ngắn. Quá trình này đảm bảo tiêu diệt hoàn toàn vi sinh vật, bào tử, và các enzyme, giúp sữa đạt được trạng thái vô trùng. Sau khi tiệt trùng, sữa được làm nguội xuống khoảng 20°C bằng thiết bị trao đổi nhiệt và đưa vào bồn chứa tiệt trùng trước khi đóng gói.

Quá trình chiết rót diễn ra trong điều kiện vô trùng, sử dụng bao bì được thiết kế đặc biệt để chống ánh sáng và ngăn chặn sự oxy hóa. Điều này giúp bảo vệ sữa khỏi tác động của môi trường, đảm bảo chất lượng và thời gian bảo quản lâu dài.

Quy trình sản xuất Sữa tươi tiệt trùng
 

- Quy trình sản xuất Sữa chua uống


Sữa chua uống là dạng sữa chua lỏng, được làm từ sữa bò tươi và bổ sung Probiotic – lợi khuẩn giúp cải thiện sức khỏe đường ruột và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả.

Quy trình sản xuất sữa chua uống bắt đầu với nguyên liệu chính là sữa tươi hoặc bột sữa đạt tiêu chuẩn. Nguyên liệu được kiểm tra cẩn thận để đảm bảo hàm lượng chất béo phù hợp, đồng thời thực hiện khử béo nếu cần thiết. Sau đó, nguyên liệu được xử lý bằng phương pháp thanh trùng Pasteur ở nhiệt độ từ 80-90°C nhằm loại bỏ vi khuẩn gây hại.

Tiếp theo, sữa được lên men bằng vi khuẩn lactic, tạo nên sản phẩm ban đầu là sữa chua dạng đông đặc. Để chuyển đổi thành dạng lỏng phù hợp cho sữa chua uống, quá trình phá vỡ cấu trúc liên kết của khối sữa đông được thực hiện, giúp sản phẩm đạt độ mịn và lỏng cần thiết.

Thành phẩm cuối cùng là sữa chua uống, giữ trọn hương vị thơm ngon và bổ sung lợi khuẩn tốt cho sức khỏe.

Quy trình sản xuất Sữa chua uống
 

- Quy trình sản xuất Sữa đặc có đường


Sữa đặc có đường được sản xuất từ sữa tươi hoặc sữa bột, bổ sung đường và một số thành phần khác, trải qua quy trình chế biến đặc biệt để tạo ra sản phẩm cuối cùng.

Nguyên liệu sử dụng

  • Bột sữa gầy: Là nguyên liệu phổ biến, được pha với nước để tạo ra sữa nguyên liệu.
  • Sữa tươi: Được rút bớt nước để tạo thành sữa nguyên liệu.
  • Dầu và bơ: Được bổ sung tùy theo yêu cầu của từng sản phẩm, giúp tăng độ béo và hương vị.
  • Đường: Vừa tăng giá trị dinh dưỡng, vừa tạo môi trường áp suất thẩm thấu cao, hạn chế sự phát triển của vi sinh vật.
  • Nước: Phải đạt tiêu chuẩn về độ pH, độ cứng và độ sạch.
  • Các nguyên liệu khác: Bao gồm bột whey, lactose, lecithin, và chất ổn định để hoàn thiện cấu trúc sản phẩm.
Quy trình sản xuất Sữa đặc có đường

Quy trình sản xuất:

  • Gia nhiệt và chuẩn hóa: Sữa nguyên liệu được gia nhiệt để điều chỉnh thành phần như chất béo, nước, và chất khô, đảm bảo phù hợp với từng loại sản phẩm.
  • Gia nhiệt sơ bộ: Quá trình này làm giảm độ nhớt, đồng thời loại bỏ một phần vi sinh vật có hại.
  • Trộn nguyên liệu: Sữa được đưa vào hệ thống bồn trộn có cánh khuấy để hòa quyện đều các thành phần trong thời gian 1-1,5 giờ. Sau đó, hỗn hợp được lọc để loại bỏ cặn bã hoặc tạp chất.
  • Đồng hóa: Sữa được đồng hóa để phân tán đều các hạt chất béo, làm tăng độ mịn và đảm bảo sự ổn định của nhũ tương.
  • Thanh trùng: Sữa trải qua giai đoạn thanh trùng trong khoảng 5 phút để tiêu diệt hoàn toàn vi sinh vật gây bệnh.
  • Cô đặc và làm nguội: Sữa được cô đặc trong tháp hoạt động ở áp suất chân không, sau đó làm nguội để đạt độ đặc mịn và màu kem nhạt đặc trưng.
  • Đóng gói: Sản phẩm hoàn thiện được đóng hộp trong môi trường vô trùng, đảm bảo chất lượng và thời gian bảo quản lâu dài.
 

- Quy trình sản xuất Sữa non


Sữa non là loại sữa đặc biệt được tiết ra ngay sau khi sinh, chứa giá trị dinh dưỡng cao và các yếu tố giúp trẻ sơ sinh có được sự phát triển tối ưu và hệ miễn dịch hoàn thiện. Vì loại sữa này chỉ xuất hiện trong thời gian rất ngắn, các nhà khoa học đã phát triển các sản phẩm bổ sung có giá trị dinh dưỡng tương tự.

Quy trình sản xuất sữa non nhân tạo đòi hỏi sự chính xác cao, từ việc kiểm tra nghiêm ngặt nguyên liệu đầu vào cho đến việc áp dụng các công nghệ tiên tiến trong sản xuất và đóng gói. Nguyên liệu được kiểm định kỹ lưỡng để đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng trước khi đưa vào sản xuất.

Các bước xử lý bao gồm:

  • Thanh trùng và đồng hóa: Sữa được làm sạch và ổn định thành phần để đảm bảo giữ nguyên giá trị dinh dưỡng.
  • Xử lý nhiệt: Áp dụng hệ thống tiệt trùng nhanh, giữ sữa ở 72°C trong 15 giây để tiêu diệt vi khuẩn mà không làm ảnh hưởng đến protein hay các chất dinh dưỡng quan trọng.
  • Bảo quản: Sản phẩm được lưu trữ trong thùng lạnh để ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập và duy trì chất lượng.

Cuối cùng, sữa được đóng gói trong bao bì hiện đại, đảm bảo vô trùng và duy trì chất lượng tốt nhất, mang đến sản phẩm hoàn chỉnh cả về giá trị dinh dưỡng lẫn an toàn vệ sinh.
 

Tối ưu quy trình sản xuất sữa với dây chuyền hiện đại


Nhu cầu tiêu dùng sữa ngày càng gia tăng, việc tối ưu hóa quy trình sản xuất không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn đáp ứng kịp thời nhu cầu của thị trường. Để đạt được mục tiêu này, ứng dụng dây chuyền công nghệ hiện đại vào sản xuất sữa là một giải pháp quan trọng và cần thiết. Các loại máy móc phổ biến trong quy trình sản xuất sữa bao gồm:

 Máy thu gom và xử lý nguyên liệu:

  • Máy bơm sữa: Dùng để vận chuyển sữa nguyên liệu từ các bồn chứa.
  • Bồn chứa sữa: Lưu trữ sữa tươi ở nhiệt độ thấp, đảm bảo không bị hư hỏng trước khi sản xuất.
  • Hệ thống kiểm tra chất lượng: Đo lường hàm lượng chất béo, protein, và kiểm tra vi sinh.

Máy thanh trùng: Những máy này làm nóng sữa đến nhiệt độ cụ thể để loại bỏ vi khuẩn có hại trong khi vẫn giữ nguyên được hàm lượng dinh dưỡng. Máy thanh trùng rất quan trọng để đảm bảo sữa an toàn khi tiêu thụ.

  • Máy thanh trùng Pasteur: Tiêu diệt vi khuẩn có hại bằng cách gia nhiệt ở 72-75°C trong thời gian ngắn.
  • Hệ thống tiệt trùng UHT: Gia nhiệt ở nhiệt độ rất cao (135-140°C) trong vài giây để tiêu diệt toàn bộ vi sinh vật.
Tối ưu quy trình sản xuất sữa với dây chuyền hiện đại

Máy đồng hóa: Dùng để phá vỡ và phân tán đều các hạt chất béo trong sữa, giúp sản phẩm có kết cấu mịn và ổn định hơn.

Máy trộn và phối liệu: Trộn đều các thành phần như sữa, đường, hương liệu hoặc chất bổ sung (vitamin, khoáng chất).

Hệ thống Băng tải: Dùng để vận chuyển sản phẩm dọc theo dây chuyền chế biến sữa, giảm việc xử lý thủ công. Chúng có nhiều kiểu dáng khác nhau như băng tải phẳng hoặc xích, tùy thuộc vào nhu cầu cụ thể của nhà máy sữa.

Máy chiết rót và đóng gói:

  • Máy chiết rót tự động: Đảm bảo sữa được đóng vào bao bì với khối lượng chính xác và điều kiện vô trùng.
  • Máy đóng nắp: Đóng nắp chai hoặc hộp một cách chắc chắn để bảo quản sản phẩm lâu dài.
  • Máy dán nhãn: Gắn nhãn hiệu và thông tin sản phẩm lên bao bì.

Việc áp dụng dây chuyền hiện đại không chỉ nâng cao năng lực sản xuất mà còn mở ra cơ hội sáng tạo các sản phẩm mới. Nhờ khả năng kiểm soát chặt chẽ và linh hoạt, các nhà sản xuất có thể đưa ra thị trường nhiều loại sữa với công thức cải tiến, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.

Quy trình sản xuất sữa hiện nay không chỉ đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp thực phẩm. Từ việc kiểm soát chặt chẽ nguyên liệu đầu vào, áp dụng công nghệ tiên tiến, đến đóng gói và bảo quản, mỗi bước đều mang lại giá trị dinh dưỡng và sự an tâm cho người tiêu dùng. Việc nắm rõ quy trình này giúp chúng ta thêm tin tưởng vào những sản phẩm sữa được lựa chọn cho gia đình.

Bài viết liên quan: