Khám phá quy trình sản xuất sữa tiệt trùng từ A - Z
18-12-2024 260
Quy trình sản xuất sữa tiệt trùng đóng vai trò quan trọng trong việc mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm sữa chất lượng cao, an toàn và giàu dinh dưỡng. Nhờ vào công nghệ hiện đại và các bước xử lý nghiêm ngặt, sữa tiệt trùng không chỉ giữ được giá trị dinh dưỡng mà còn có thời hạn sử dụng lâu dài, đáp ứng nhu cầu sử dụng của mọi gia đình.
Hiểu hơn về sữa tiệt trùng
Sữa tiệt trùng được chia thành hai loại chính: sữa tươi tiệt trùng và sữa hoàn nguyên tiệt trùng. Điểm khác biệt quan trọng nằm ở nguyên liệu sản xuất. Sữa tươi tiệt trùng được làm hoàn toàn từ sữa tươi nguyên chất, trong khi sữa hoàn nguyên tiệt trùng được sản xuất bằng cách pha sữa bột với nước và bổ sung thêm các dưỡng chất cũng như chất phụ gia khác.
Để phân biệt rõ hai loại sữa này, người tiêu dùng nên chú ý đến thông tin về nguyên liệu trên bao bì sản phẩm. Đây là cách đơn giản và hiệu quả để xác định nguồn gốc của từng loại sữa. Hiện nay trên thị trường có rất loại sữa tiệt trùng từ các thương hiệu có tiếng như: Vinamilk, TH True Milk, Dalatmilk, Cô gái Hà Lan, Nutri Milk,...
Sữa tươi tiệt trùng được xử lý bằng công nghệ hiện đại ở nhiệt độ cao từ 138 - 141°C trong thời gian rất ngắn, khoảng 3 - 5 giây. Sau đó, sữa được làm lạnh nhanh và đóng gói trong bao bì tiệt trùng, giúp tiêu diệt toàn bộ vi khuẩn có hại và kéo dài thời gian bảo quản lên đến 6 - 8 tháng.
Nhờ quá trình xử lý nhiệt nhanh chóng, sữa tươi tiệt trùng giữ lại gần như toàn bộ các dưỡng chất tự nhiên. Một số thành phần nổi bật trong sữa bao gồm protein, canxi, DHA, vitamin A, B, C, D cùng các khoáng chất thiết yếu khác, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Sữa tươi tiệt trùng phù hợp với người lớn và trẻ em từ 1 tuổi trở lên. Tuy nhiên, với trẻ nhỏ từ 1 đến 2 tuổi, sữa thanh trùng có thể là lựa chọn tối ưu hơn vì giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất một cách dễ dàng và ổn định hơn.
Các bước trong quy trình sản xuất sữa tiệt trùng

Bước 1. Nhận và kiểm tra chất lượng sữa tươi nguyên liệu
Sữa thu gom từ các cơ sở sẽ được vận chuyển đến nhà máy bằng xe chuyên dụng có téc bảo ôn, duy trì nhiệt độ dưới 6°C để hạn chế vi sinh vật phát triển và ngăn ngừa sự xâm nhập của chúng trong quá trình vận chuyển. Khi sữa về đến nhà máy, nhân viên QA sẽ tiến hành kiểm tra chất lượng. Nếu đạt tiêu chuẩn, sữa sẽ được bơm qua hệ thống ống dẫn có lưới lọc kim loại (đường kính lỗ lọc 150µm) để loại bỏ tạp chất, đồng thời qua đồng hồ đo lưu lượng để xác định khối lượng sữa tiếp nhận. Sau đó, sữa được làm lạnh và bảo quản.
Làm lạnh và bảo quản sữa
Sữa được duy trì ở nhiệt độ từ 4 - 6°C cho đến khi đưa vào chế biến, nhằm ức chế hoạt động của vi sinh vật và bảo toàn chất lượng. Sau khi lọc, sữa sẽ được đưa qua ngăn làm lạnh sử dụng nước muối trong thiết bị trao đổi nhiệt dạng tấm. Khi đạt nhiệt độ yêu cầu, sữa sẽ được bơm sang các bồn chứa chuyên dụng (xitec) để bảo quản. Thời gian bảo quản phụ thuộc vào nhiệt độ và điều kiện môi trường tại nơi lưu trữ. Định kỳ, nhân viên QA sẽ kiểm tra nhiệt độ bảo quản để đảm bảo chất lượng.
Gia nhiệt
Sữa từ bồn chứa được bơm qua thiết bị trao đổi nhiệt dạng tấm để tăng nhiệt độ lên khoảng 40°C. Đây là bước chuẩn bị nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình ly tâm làm sạch.
Làm sạch bằng ly tâm
Sữa được đưa qua thiết bị ly tâm để loại bỏ cặn bã, tế bào Soma, và xác vi sinh vật, đảm bảo sữa nguyên liệu đạt chất lượng cao nhất. Nhờ lực ly tâm, các tạp chất không mong muốn được tách ra khỏi dung dịch sữa.
Bước 2. Phối trộn
Các chất ổn định được cân đo chính xác theo công thức của từng mẻ chế biến. Sữa được bơm vào bồn trộn với dung tích từ 500 - 600 lít, sau đó gia nhiệt lên 65 - 70°C để hòa tan các chất. Quá trình tuần hoàn sữa diễn ra thông qua bộ almix. Sau đó, nhiệt độ sữa được giảm xuống 40 - 45°C để trộn đường. Hỗn hợp sữa cuối cùng được chuyển qua bồn đệm để tiếp tục các công đoạn chế biến tiếp theo.
Bước 3. Làm lạnh và tiêu chuẩn hóa
Làm lạnh
Hỗn hợp sữa sau khi phối trộn được bơm đến hệ thống làm lạnh để hạ nhiệt độ xuống ≤ 8°C và chứa trong các bồn đệm. Việc làm lạnh giúp ngăn ngừa sự hư hỏng và duy trì chất lượng sữa trong quá trình xử lý tiếp theo.
Tiêu chuẩn hóa
Quá trình tiêu chuẩn hóa điều chỉnh hàm lượng các thành phần trong sữa để đảm bảo sản phẩm cuối cùng đáp ứng các tiêu chí chất lượng mà nhà máy đã công bố. Trong thực tế, phần lớn sữa tươi đã đạt tiêu chuẩn về độ khô (11,75%) và hàm lượng chất béo (3,5% ± 0,1%), nên không cần thực hiện bước này.
Tuy nhiên, nếu hàm lượng khô hoặc béo không đạt yêu cầu, sữa sẽ được điều chỉnh bằng cách bổ sung nước (nếu hàm lượng khô béo quá cao) hoặc thêm các nguyên liệu như đường, sữa bột, hoặc dầu bơ để đạt mức tiêu chuẩn. Sau khi tiêu chuẩn hóa, hương liệu sẽ được bổ sung trước khi nhân viên QA kiểm tra cảm quan và phê duyệt cho bước tiếp theo.
Bước 4. Đồng hóa và tiệt trùng
Đồng hóa
Đồng hóa giúp giảm kích thước các cầu mỡ trong sữa, tăng khả năng phân tán đều và ngăn hiện tượng nổi váng trên bề mặt trong thời gian bảo quản. Sữa được gia nhiệt ở 70-75°C thông qua thiết bị trao đổi nhiệt, sử dụng nhiệt từ sữa sau tiệt trùng để tiết kiệm năng lượng.
Tiệt trùng UHT
Sữa được tiệt trùng ở nhiệt độ cực cao (Ultra-High Temperature - UHT) nhằm tiêu diệt hoàn toàn vi sinh vật, bào tử và enzyme có hại. Quy trình này kéo dài thời hạn sử dụng của sữa lên đến 6 tháng ở điều kiện nhiệt độ thường mà không làm thay đổi đáng kể đặc tính tự nhiên của sản phẩm nhờ thời gian xử lý ngắn.
Bước 5. Rót vô trùng
Để đảm bảo sản phẩm không bị nhiễm tạp chất hoặc vi sinh vật từ môi trường bên ngoài, quy trình rót được thực hiện trong hệ thống khép kín, vô trùng. Bao bì (giấy cuộn) trước khi đóng gói được tiệt trùng bằng dung dịch H₂O₂ nồng độ 35% ở 70°C, kết hợp chiếu tia cực tím trong 4 giây. Sau đó, máy tự động thực hiện quá trình rót, dán ống hút và chuyển sản phẩm qua băng tải đến khu vực đóng gói.
Sữa được rót với thể tích tiêu chuẩn (200ml) trong môi trường vô trùng, đảm bảo toàn bộ thiết bị và bao bì đều đạt trạng thái tiệt trùng hoàn hảo.
Bước 6. Đóng gói và hoàn thiện sản phẩm

Sản phẩm hoàn thiện sẽ được chuyển qua băng tải đến khu vực đóng gói. Công nhân tiến hành sắp xếp hộp sữa thành từng lốc 4 hộp, sau đó đóng vào thùng chứa 12 lốc. Trên mỗi thùng đều in rõ thông tin về ngày sản xuất, hạn sử dụng, mã sản phẩm, và tên thương hiệu. Sữa tiệt trùng UHT có thể được bảo quản ở nhiệt độ thường trong vòng 6 tháng.
Mặc dù quy trình sản xuất sữa tiệt trùng có thể khác nhau tùy theo từng thương hiệu, các bước cơ bản trên luôn được áp dụng nhằm đảm bảo sản phẩm cuối cùng đạt tiêu chuẩn chất lượng cao nhất.
Tối ưu quy trình sản xuất sữa tiệt trùng với dây chuyền hiện đại

Trong quy trình sản xuất sữa tiệt trùng, một số máy móc chính đóng vai trò quan trọng trong từng giai đoạn như:
- Thiết bị thu gom và bảo quản sữa, gồm các xe bồn có téc bảo ôn, đảm bảo nhiệt độ sữa ở dưới 6°C trong quá trình vận chuyển để hạn chế vi sinh vật phát triển.
- Máy lọc và làm lạnh có nhiệm vụ loại bỏ tạp chất ban đầu và giảm nhiệt độ sữa xuống từ 4 - 6°C nhằm duy trì chất lượng trước khi chế biến.
- Máy trao đổi nhiệt dạng tấm là thiết bị quan trọng trong giai đoạn gia nhiệt, giúp làm nóng sữa lên nhiệt độ mong muốn (thường 40°C) để chuẩn bị cho quá trình ly tâm.
- Máy ly tâm đảm nhận vai trò loại bỏ cặn bẩn, tế bào Soma và xác vi sinh vật, đảm bảo sữa sạch trước khi đi vào các bước tiếp theo.
- Trong giai đoạn xử lý tiệt trùng UHT, thiết bị tiệt trùng nhiệt độ cao làm nóng sữa lên mức 138 - 141°C trong thời gian 3 - 5 giây, tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn có hại mà vẫn giữ lại dưỡng chất.
- Hệ thống băng tải giúp vận chuyển nguyên liệu, bao bì và sản phẩm giữa các giai đoạn một cách nhanh chóng và chính xác, giảm thiểu thời gian chờ và tối ưu hóa năng suất. Trong giai đoạn đóng gói, băng tải giúp đưa bao bì tiệt trùng vào máy rót sữa một cách ổn định, đảm bảo không bị xô lệch hoặc nhiễm tạp chất.
- Máy rót và đóng gói vô trùng đảm bảo sữa được đóng gói trong môi trường khép kín, ngăn chặn sự xâm nhập của vi sinh vật và tạp chất, đồng thời kéo dài thời gian bảo quản sản phẩm lên đến 6 tháng ở nhiệt độ thường.
Quy trình sản xuất sữa tiệt trùng không chỉ là sự kết hợp của công nghệ tiên tiến mà còn là cam kết về chất lượng và an toàn từ các nhà sản xuất. Từng giai đoạn, từ tiếp nhận nguyên liệu đến đóng gói sản phẩm, đều được thực hiện cẩn thận nhằm mang đến những sản phẩm tốt nhất cho người tiêu dùng.